Portrait, Fashion and Glamour Model Photography, Lighting Techniques, Workshops & Teaching
Studiolicht: Hoe maak je de scherpste foto’s met elke camera
This post is also available in:
Engels
Camera’s en objectieven. Je kunt ze voor weinig kopen, of je kunt de meest prijzige camera’s en objectieven aanschaffen en al je geld eraan uitgeven. Een paar keer per week krijg ik vragen van leerlingen en andere geïnteresseerde fotografen over aankoopadvies, en dan met name wanneer er gefotografeerd gaat worden in een studiosetting.
- Ik wil scherpe studioportretten maken. Is dit objectief goed genoeg?
- Ik ben bang om met beautyfotografie te beginnen, omdat ik denk dat mijn camera niet voldoende resolutie heeft. Welke camera raad je me aan?
- Mijn studiofoto’s zijn niet zo scherp als dat ik gewild zou hebben. Ik denk dat ik daarom een camerastatief nodig heb in mijn studio, welke raad je aan?
- Welke Photoshop-actie gebruik je om je foto’s zo gedetailleerd te krijgen? Kun je die met me delen?
- Je foto’s zijn enorm scherp. Daarom moet ze vast erg stil hebben gestaan, kijk naar die details. Kan ik erbij zijn tijdens een shoot, om te zien hoe je je model instructies daarover geeft?
- Hoe veel megapixel heeft je camera? Want ik ga portretwerk doen en ik wil ook zulke foto’s maken met dat effect.
Bovenstaand is maar een kleine selectie van de vragen die ik krijg. Maar meestal gaat het over kwaliteit, details en kleuren. Mensen die op zoek zijn naar het beste glaswerk en de beste camera om in studiosituaties te gebruiken, om op die manier hele scherpe foto’s te kunnen maken die op social media dan extra zouden moeten opvallen…
Vanwege al die vragen besloot ik een artikel te maken over hoe je die scherpe portretten in studiosetting kunt maken. Want, verrassing: jij kunt dat ook, met een goedkope spiegelreflexcamera (of elke andere camera met flitsaansluiting) en een goedkoop objectief (85mm of langer, voor portretten redelijk close).
De hoeveelheid detail wat zichtbaar is in mijn foto’s online hangt namelijk niet af van de gebruikte camera of van het glaswerk, of van de bovengenoemde punten, maar van de kwaliteit van het door mij gebruikte studiolicht. En in dit artikel leg ik een beetje erover uit, inclusief een speciale onmisbare grafiek.
Verschil in studiolicht
In dit artikel heb ik het over studioflitslicht. Er zijn een boel verschillende soorten en merken studiolicht op de markt. Sommigen zijn goedkoop, anderen zijn prijziger. Maar wat is het verschil? Is het alleen een label, zoals “Made in China“, of is het meer? Waarom investeren sommige fotografen in zeer prijzige studioflitsers, terwijl goedkopere studioflitsers vaak even krachtig lijken te zijn? Voor mij gelden de volgende redenen:
- Flitsduur: hoe korter de flitspuls, hoe gemakkelijker het is om beweging van het onderwerp of van de fotograaf te bevriezen, dus op die manier blijft scherpte en detaillering zichtbaar;
- Consistente kleuren: dezelfde kleurbalans (kleurtemperatuur) op alle flitsvermogens en geen gaten in het kleurenspectrum: erg belangrijk wanneer er gewerkt wordt met delicate huidtinten;
- Light modifiers: de mogelijkheid om een groot arsenaal aan heavy duty modifiers op de studioflitsers te gebruiken, om op die manier de distributie en bundeling van het licht te beïnvloeden terwijl de schaduwtransities ermee achter of harder te maken zijn;
- Service en ondersteuning: in het geval van een storing wil ik zo snel mogelijk een vervangend exemplaar hebben en een goede service, met statusupdates en garanties.
In dit artikel heb ik het over het eerste punt: flitsduur. In 2006 begon ik met een aantal simpele studiolampen, een goedkoop Chinees merk. Het merk werd en wordt overal in de Nederlandse fotowinkels verkocht. En, ik zie ze zelfs gebruikt worden in de supermarkt als daar een dame met haar draagbare locatiestudio er baby’s en kinderen aan het fotograferen is. Het geeft me dan altijd een lach op m’n gezicht, wetende dat ze het allermooiste beroep van de wereld aan het uitoefenen is. 😉
Maar er was een probleem. In de studio deed ik altijd mijn best om scherp te stellen op de ogen, maar meestal was er een flink aantal foto’s niet scherp wanneer ik achteraf inzoomde naar 100%. Samen met het model maakte ik na afloop van de shoot altijd een snelle eerste selectie, om de onscherpe foto’s direct weg te gooien. En niet alleen dat.. na een paar maanden elke dag portretwerk doen wilde ik al snel meer doen met timing en beweging. Ik wilde de beweging van het model vangen in de camera op elk moment dat ik wilde, terwijl ze zich omdraaide met wind door de haren en midden in beweging zat, een flow. Hoe hard ik het ook probeerde, een scherpe foto maken op 100% zoom was eigenlijk onmogelijk.
Uiteindelijk kwam ik erachter dat het te maken had met de kwaliteit van mijn studiolicht. Elke studioflitser geeft een flitspuls. Die flitspuls verlicht het onderwerp. Gewoonlijk hebben goedkope studioflitsers een lange flitsduur: de flitspuls belicht het onderwerp voor een relatief lange periode. Maar duurdere studioflitsers van hoge kwaliteit zijn soms anders ontworpen: ze hebben een ontwerp wat er voor zorgt dat er een flitspuls wordt gegeven van erg korte duur.
Wanneer er gewerkt wordt in de studio met een model (en ja elk levend onderwerp beweegt, min of meer) is het alleen mogelijk om 100% scherpe foto’s ervan te maken met fotolicht met een zeer korte flitsduur. Een korte flitsduur bevriest de beweging van het model en van de fotograaf met als resultaat een geweldig gedetailleerde foto, keer op keer. Dit is mijn manier om scherpe gedetailleerde foto’s af te leveren aan mijn klanten. En ja, op deze manier is het mogelijk om in studiosetting scherpe foto’s te maken met een standaard meegeleverd objectief en een goedkope entry level camera. Nadat ik mijn studiolicht had vervangen door het Zwitserse Elinchrom is al mijn werk geweldig scherp en gedetailleerd, wat er ook gebeurt.
Links zie je de foto van Esmeralda genomen met een lange flitsduur, rechts zie je de foto met een korte flitsduur.
De Sekonic L-858D Speedmaster
De Sekonic Speedmaster L-858D meet de flitsduur van de Elinchrom ELB 400 met Action head aangesloten op poort B.
Maar hoe kom je achter de kwaliteit van je studiolicht? De flitsduur? Meestal is het niet vermeld in de technische specificaties of in de gebruikershandleiding, met name wanneer we het hebben over goedkope flitsers. Voorheen was de meest gebruikte oplossing een oscilloscoop met daaraan verbonden een schakeling met een lichtgevoelige transistor of een fotodiode, gevolgd door heel wat rekenwerk per meting.
Maar vanaf 2017 is alles veranderd: Sekonic heeft de L-858D Speedmaster lichtmeter met ingebouwde modus om flitsduur te meten uitgebracht. Vanaf nu is het dus voor iedereen mogelijk om op een simpele manier de timings van het eigen studiolicht te meten, waarbij de flitsduur direct op het display verschijnt, zonder dat verdere berekeningen nodig zijn.
Voor het eerst was het voor me mogelijk om uitgebreide metingen aan al mijn Elinchrom studiolicht te doen in mijn eigen studio. In dit artikel deel ik ze met je, in een mooi handig overzicht, een interactieve flitsduurgrafiek.
De gemeten flitsduur varieert veel. Dit hangt af van de toegepaste flitsvermogens, de temperatuur van de omgeving, de temperatuur van de flitsbuis en de kwaliteit van het gebruikte gas in de flitsbuis.
In de Elinchrom flitsduurgrafiek zie je de ELC Pro HD 500 en de ELC Pro HD 1000. Beiden zijn hoge kwaliteit studioflitsers, met een korte flitsduur om op die manier voor een enorme hoeveelheid detail te zorgen om op die manier elke beweging te kunnen bevriezen. Ik heb ook de ELB 400 gemeten met de HS head, de Pro head en de Action head erop aangesloten. Ook heb ik dezelfde heads op de vorige unit, de Quadra Hybrid gemeten. Op die manier kon ik checken of er grote verschillen in flitsduur zouden zijn tussen beide units.
Ik heb door mijn metingen een aantal dingen geleerd:
- De ELC Pro HD 500 heeft de kortste flitsduur op vermogen 3.1;
- De ELC Pro HD 1000 heeft de kortste flitsduur op vermogen 3.6;
- Als je meer vermogen nodig hebt is de ELC Pro HD 500 de beste keuze op vermogen 5.6 of de ELC Pro HD 1000 op vermogen 5.3;
- De ELC Pro HD-resultaten komen globaal overeen met de resultaten in de ELC Pro HD-handleiding, maar vaak nog beter. Daar is een tabel met fabriekstimings;
- De absolute winnaar (voordat de ELB 500 TTL uitkwam) is de ELB 400 met de Action Head, verbonden met poort B op vermogen 1.7;
- De HS head is niet geschikt voor studiogebruik wanneer er enorm scherpe en gedetailleerde portretten nodig zijn, vanwege de lange flitsduur (zie onder);
- De Pro head gebruiken doe je het best in poort B van de ELB 400, op maximaal vermogen 4.4.
In de studio zet ik altijd de sluitertijd van de camera op de X-Sync-waarde zoals in de technische specificaties van de camera genoemd wordt. Dit is de kortst mogelijke sluitertijd in de studio wanneer ik de flits perfect wil vastleggen en tegelijkertijd zo min mogelijk omgevingslicht in de foto wil hebben (resultaat: niets).
In de studio bevries ik beweging met een ultra korte flitspuls (het liefst korter dan 1/1000 seconde).
Wanneer ik buiten werk in de zon zijn de dingen anders. Het omgevingslicht is dan zo helder dat ik kortere sluitertijden nodig heb in combinatie met een lange flitsduur: daar komt de HS head goed van pas, en dan bevries ik de beweging met een ultra korte sluitertijd (het liefst korter dan 1/1000 seconde). Maar dat is genoeg informatie om een heel nieuw artikel aan te wijden, nu terug naar studiofotografie zonder HS.
De Elinchrom Flitsduurgrafiek
Beneden zie je een interactieve grafiek. Je kunt ze per studiolicht tonen of verbergen en je kunt er met de cursor overheen gaan om de meetpunten zichtbaar te maken met de actuele waardes.
Veel dank gaat uit naar Jennifer en Gerwin voor de assistentie, om me te helpen om die honderden verschillende waardes te meten, te experimenteren met JavaScript en om me de Quadra unit en Pro head te laten meten. Alleen die meten kostte al een hele avond en nacht.
De kamertemperatuur was een stabiele 21ºC en de tijd tussen elke gemeten flits was gemiddeld 12 seconden. Ik heb de flitsduur gemeten op elke 1/10e stop van de Elinchrom vermogensinstellingen. De modeling lights heb ik uitgezet om op die manier de temperatuur niet te hoog te laten worden. De ELB 400 en de Quadra waren bovendien tijdens het meten aangesloten op de batterijlader en de batterij.
Op elke vermogensinstelling van elke flitser heb ik 3 metingen gedaan, daarna heb ik van alle 3 de metingen het gemiddelde genomen. Op die manier was het mogelijk om het meeste van de tolerantie en variatie door eventuele temperatuurverschillen weg te nemen.
Hoewel ik de grafiek en de layout responsive heb gemaakt, raad ik je aan om ze op een computerscherm te bekijken. Op die manier kun je ze vergroten, passen de aankruisvakjes er ook weer op en zie je de resultaten veel duidelijker in een oogopslag. Of, klik HIER voor een quick & dirty screenshot.
Deze grafiek kan je workflow heel wat sneller en gemakkelijker maken wanneer je met studiolicht werkt. Nu weet je bijvoorbeeld waarom het beter is om op de ELC Pro HD 1000 niet voor vermogen 3.7 maar 3.6 te kiezen wanneer je voor absolute scherpte gaat.
Dus, als je nieuw studiolicht wilt kopen, kies dan verstandig. Ga op zoek naar studiolicht met een korte flitsduur op een hoog vermogen (dat is de reden waarom ik van Elinchrom houd) en koop niet de goedkoopste flitsers als je in studiosetting veel detail wil kunnen vastleggen. Je kunt in de gebruikershandleiding de flitsduur proberen op te zoeken (hoewel, vaak afhankelijk van vermogen!), of beter nog kun je deze meten met de Sekonic L-858D.
Let op: je zult ook termen tegenkomen als t0.5 en misschien t0.1. De waarde van t0.5 is doorgaans ongeveer 3 keer sneller (kortere flitsduur) dan de waarde van t0.1. Op de tijd van t0.5 is de flitspuls gedaald tot 50% van z’n piek. Op de tijd van t0.1 is de flitspuls gedaald tot 90% van z’n piek. Feitelijk geven ze je op die manier een gevoel voor de vorm van de flitspuls, het verloop ervan. Maar dat is weer genoeg stof om over te schrijven… in een ander artikel.
Ik ben nieuwsgierig of de ELC500 / ELC1000 een gewoon “studio” flitspatroon volgen op hun kortste flitstijd of er iets speciaal te zien is in de grafiek?
Hoi Alain,
Wat bedoel je precies? De ELC500 / ELC1000 maakt gebruik van diverse condensatorbanken. Op die manier kan de flitsduur onder controle gehouden worden met als voordeel een perfect neutraal kleurenspectrum in tegenstelling tot IGBT-lampen.
In de grafiek is aan de dip goed te zien wanneer de lamp overschakelt op een andere condensatorbank.
Kijk, dat is nu eens duidelijke taal, daar kan ik wat mee. Ik heb een ELB500 en een ELC Pro HD 1000 en ben op zoek naar twee packs om bij te lichten. Ik heb wat geëxperimenteerd met de D-lite 4, maar die gaan het niet worden.
Leuk als je Hi-Sync nodig hebt, maar daar heb ik de 400 HS kop al voor.
Vaak wordt er gekeken of de pack veel vermogen heeft, maar amper of de pack ook weinig licht kan geven.
Vandaar dat ik aan het kijken ben voor een RX ONE. In een kleine studio is het minimale vermogen van twee D-lite4 al voldoende om een achtergrond mooi wit uit te lichten op f8.0. Een RX One moet dus voldoende zijn voor mij. Ik zal nog wat testen moeten uitvoeren, om er zeker van te zijn dat de RX ONE ook daadwerkelijk voldoende is.
Een ander voordeel is dat de flitsduur van de RX ONE relatief snel is, zeker in vergelijking met de D-Lite 4!
Zijn er ervaringen met de RX ONE?
Is de flitsduur inderdaad zo kort?
Hi Hans, met de HS head kun je toch juist wel in de studio werken als je sluitertijden zoals 1/4000 of 1/8000 gebruikt ? Uit je verhaal begrijp ik juist dat deze dan sneller is dan de elb400 action head die een 0.5 heeft van ongeveer 1/5500, wat een 0.1 impliceert van ongeveer 1/1800. Doordat sluitertijd korter is dan flitsduur zou ik verwachten dat je bij gebruik van een HS head geen “nagloei effect” hebt zoals bij alle flitsers in je overzicht die gebruikt zijn met de sync speed van de camera.
Erg goed en verhelderend artikel, dank voor het vele werk, heeft me helpen besluiten een tijd geleden om voor elb400 te gaan. Dat die nu niet meer in de Elinchrom collectie zit is een ander verhaal 🙂
Vandaag een test uitgevoerd door een schijfje te fotograferen dat met constante snelheid draait op een boormachine. Mijn doel was de verschillen in “stopping power” te zien tussen de verschillende flitsers. Gebruikte sluitertijd was 1/200, er was geen invloed van omgevingslicht. De resultaten waren in lijn met de verwachtingen, gebaseerd op de 0.5 flitsduur die Hans in dit artikel laat zien per flitser/vermogen. De ELB400 met action head op de B poort is erg goed. Qua stopping power was de HS head (A poort) met een sluitertijd van 1/8000 nog net een stukje scherper. Het verschil was groter dan wat ik verwachtte tussen 1/5700 en 1/8000. Zou dat dan toch een “nagloei effect zijn” dat voor wat blur zorgt als de 0.5 flitsduur korter is dan de sluitertijd ? In een studio omgeving zal ik de action heads blijven gebruiken omdat die veel constantere resultaten voor mij geven dan de HS heads voor de meeste onderwerpen .
Super artikel Hans! Ik heb n quadra rx hybrid met hs kop en action + standard head en vroeg me net als anderen af of voor die scherpte in de studio hs met hogere sluitertijden functioneel kan zijn.
Hoe verhoudt zich jouw informatie van flitsduur tot mijn hybrid set? Als ik de A head gebruik op de B poort als main light pakt de kick light automatisch meer power.
Ik heb onlangs 4 stuks ELC 500 Pro HD aangeschaft voor Fashion fotografie maar uiteraard is de High Sync een leuke bijkomstigheid. Ben alles nog aan het leren en dan is zo een artikel zeer nuttig. Dank.